Hoe 8 arbeidsmarktfunctionaliteiten helpen bij inzicht en richting voor de sociale infrastructuur

Elke gemeente organiseert op haar eigen manier de ondersteuning naar werk voor mensen waarbij dat niet vanzelf gaat. Maar is die infrastructuur robuust genoeg om mee te bewegen met een veranderende arbeidsmarkt? Monique Wassenburg helpt regio’s om daar scherp zicht op te krijgen. “Iedereen heeft wel dienstverlening georganiseerd. Maar werkt het ook als je verder kijkt dan vandaag? Kun je inspelen op veranderende doelgroepen, een omslag in de arbeidsmarkt en technologische ontwikkelingen?”

Arbeidsfunctionaliteiten als klantreis

Om dat gesprek te voeren, gebruikt Wassenburg een praktisch kader: de acht arbeidsmarktfunctionaliteiten. Het gaat om een keten van activiteiten die nodig zijn om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt goed te begeleiden naar werk. Wassenburg zet de acht functionaliteiten af tegen de ‘klantreis’ binnen de sociale infrastructuur, zoals die door Berenschot in kaart is gebracht. “Om die infrastructuur zo succesvol mogelijk te maken, heb je die keten van activiteiten nodig. Van instroom in de bijstand tot uitstroom naar werk: het helpt om naast elkaar te zetten wat je nu doet en wat in de toekomst nodig is voor je inwoners. Je ziet dan niet alleen wat je doet, maar ook wat ontbreekt of versnipperd is georganiseerd. En als er één schakel in de keten ontbreekt, stokt het proces.”

Wat zijn de 8 arbeidsmarktfunctionaliteiten?

De 8 arbeidsmarktfunctionaliteiten voor een goed werkende infrastructuur zijn geformuleerd door de SER:

1. Het aanbieden van detacheringsmogelijkheden aan reguliere werkgevers

2. Het bieden van een vangnet voor beschut werk

3. Het faciliteren van een goede matching en begeleiding

4. Het inspelen op samenwerken met lokale en regionale werkgeversnetwerken

5. Het ontwikkelen van werknemersvaardigheden

6. Het adviseren en ondersteunen van werkgevers bij het aanpassen ven werkprocessen

7. Het identificeren, herkennen en diagnosticeren van geschikte kandidaten

8. Het verlenen van diensten aan mensen zonder indicatie voor beschut werk die nog niet of tijdelijk niet bij reguliere werkgevers aan de slag kunnen

Bekijk de visuele ondersteuning

Vooruitkijken op alle onderdelen

“De toekomst zal er ongetwijfeld anders uitzien”, zegt de strategisch adviseur. “Misschien verandert het werk door technologische ontwikkelingen zoals Artificial Intelligence (AI), denk aan nieuwe vaardigheden die nodig zijn of een andere inrichting van functies. Of wordt werken op locatie minder vanzelfsprekend. Tegelijkertijd zie je dat er nieuwe doelgroepen bij komen: jongeren zonder startkwalificatie, statushouders, mensen zonder indicatie maar wel met een begeleidingsbehoefte. Dan moeten alle functionaliteiten daar wel op ingericht zijn.”

Ontwikkelen werknemersvaardigheden

Dat betekent ook: goed kijken naar de verschillende routes naar werk. Sommige mensen kunnen met loonkostensubsidie en begeleiding direct aan de slag bij een reguliere werkgever (F). Voor anderen is dat nog een stap te ver. Die vallen vaak onder functionaliteit G: mensen zonder indicatie voor beschut werk, maar nog niet zelfstandig inzetbaar. “Dat zijn mensen die eigenlijk te goed zijn voor beschut werk”, vertelt Wassenburg, “maar die nog net niet de stap naar buiten kunnen maken. Daar kunnen sociaal ontwikkelbedrijven echt een enorm mooie ontwikkelrol spelen, als je daar als regio duidelijke keuzes in maakt.”

En dan is er nog een groep voor wie blijvende intensieve begeleiding nodig is. Voor hen blijft beschut werk (H) een belangrijk vangnet. “Hoe je die plekken organiseert, verschilt per regio, maar ze moeten er wel zijn.”

Werkgeversbenadering

Bij al deze routes speelt het gesprek met werkgevers een sleutelrol. “We kunnen mensen ontwikkelen, maar als werkgevers niet bewegen blijft er afstand.” Werkgevers moeten volgens Wassenburg kritisch kijken naar hun eigen werkprocessen: “Kun je functies opknippen en opnieuw samenstellen? Kun je werven op basis van vaardigheden in plaats van diploma’s?” Dat vraagt om actieve werkgeversbenadering (D), en om het benutten van netwerken waarin ruimte is voor dit gesprek. “Sommige werkgevers zijn daar al mee bezig. Anderen hebben een zetje nodig.”

Het model als hulpmiddel voor strategische keuzes

De kracht van het model zit niet in het afvinken van lijstjes, maar in het voeren van het juiste gesprek. “Als je deze functies samen met je partners naast elkaar zet, zie je waar overlap zit, waar witte vlekken zijn, en waar je keuzes moet maken. Er is geen goed of fout. Iedere regio is anders, maar het moet passend zijn bij jouw situatie.”

De strategisch adviseur houdt regelmatig werksessies over de arbeidsmarktfunctionaliteiten. Daarin zijn verschillende werkvormen. “De deelnemers plakken bijvoorbeeld post-its op een bord per functionaliteit. Daarmee brengen we de huidige situatie in kaart. Wat gebeurt er nu? Wat zijn de quick wins, wat moet op korte termijn geregeld worden en wat is ‘nice to have’? Vervolgens praat je met elkaar over de gewenste inrichting: wat doen we lokaal, subregionaal of regionaal, en waarom? Het delen van elkaars perspectieven levert vaak nieuwe inzichten op. En dan kun je echt samen stappen gaan zetten.”

Benieuwd waar jouw witte vlekken zitten?

Wil je weten hoe jouw sociale infrastructuur ervoor staat? Welke functies goed belegd zijn en waar je ruimte laat liggen? Het Adviesteam Sociale Infrastructuur helpt gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven bij het maken van die analyse en organiseert werksessies gericht op de arbeidsmarktfunctionaliteiten. Mail voor meer informatie en afspraken naar socialeinfrastructuur@vng.nl

Over Monique Wassenburg

Rol in Adviesteam: strategisch adviseur sociale infrastructuur in de regio’s Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant
Leeftijd: 56 jaar
Achtergrond: Twintig jaar ervaring in de arbeidsbemiddeling en ruim dertien jaar in het sociaal domein. Werkte onder meer als beleidsadviseur, trajectontwikkelaar en verandermanager.
Waarom haal je plezier uit het project met het Adviesteam? “Ik heb op alle niveaus gewerkt: van beleid tot uitvoering. Het geeft energie om regio’s scherpe vragen te stellen en te helpen met het krijgen van overzicht.”