Woonoverlast

Dit dossier gaat in op gegevensverwerking bij de aanpak van woonoverlast. Het beschrijft de belangrijkste actoren, hun taken en rollen en de wettelijke kaders waaraan ze zijn gebonden. Het dossier maakt inzichtelijk hoe je de aanpak van woonoverlast zo kunt inrichten dat het delen van gegevens rechtmatig, zorgvuldig en met respect voor de persoonlijke levenssfeer gebeurt. Tot slot bevat het dossier organisaties en publicaties die kunnen helpen bij de daadwerkelijke inrichting van de aanpak.

Opgave

Woonoverlast is hinder die vanuit of rondom een woning wordt veroorzaakt. Denk aan zaken als: geluidsoverlast, fysieke verloedering, intimiderend gedrag, brandgevaar en drugsoverlast. 

Bij veel van dit soort overlast speelt onderliggende problematiek een rol. Dat kan gaan om psychische problematiek, een licht verstandelijke beperking en dementie, maar ook om zaken als verslaving, schulden of relationeel geweld. 

Een geslaagde aanpak van woonoverlast is vaak alleen mogelijk als organisaties vanuit verschillende domeinen samenwerken. Afstemming en het delen van gegevens is daarbij noodzakelijk. Want voor een geslaagde aanpak is het essentieel om over de juiste informatie te beschikken. 

Aanpak

Gegevensuitwisseling binnen de aanpak van woonoverlast vraagt om heldere afspraken over de werkprocessen: wie, met welk doel en met welke inzet deelneemt en wie waarover, op welk niveau, regie voert. Dat begint bij het neerzetten van een goede organisatie.

Het rechtmatig, zorgvuldig en met respect voor de persoonlijke levenssfeer delen van gegevens is voor 80 procent een organisatievraagstuk. Met een zorgvuldige inrichting, waarnaar ook daadwerkelijk gehandeld wordt, is men al een eind op het goede spoor. De andere 20 procent, het juridisch vraagstuk, laat zich dan veelal eenvoudig beantwoorden en zal meestal geen belemmering meer zijn.

Voor de inrichting van de gegevensverwerking bij de aanpak van woonoverlast is het belangrijk om de volgende stappen te doorlopen:

Stap 1: Doel en noodzaak van de samenwerking

Beschrijf het doel en de noodzaak van de samenwerking zo concreet mogelijk. Waarom is de gezamenlijke aanpak van woonoverlast nodig, welke bijdrage kan samenwerking leveren bij de aanpak, waarom is dit noodzakelijk?

Stap 2: Deelnemers en inventarisatie van materiewetten

Benoem de organisaties die potentieel noodzakelijk zijn voor de samenwerking. Breng vervolgens van elke partij afzonderlijk in kaart op grond van welke (wettelijke) taak zij aan de samenwerking kunnen deelnemen. 

Stap 3: Noodzakelijke gegevens

Inventariseer welk type gegevens, gezien het doel van de samenwerking, aan de orde kan zijn in de samenwerking. Dit betekent niet dat al deze gegevens altijd worden verwerkt. Welke gegevens in een specifieke casus noodzakelijk zijn, wordt uiteraard bepaald door de inhoud van de casus.

Stap 4: Juridische analyse

·       Vereisten vanuit privacywetgeving
Benoem specifieke vereisten vanuit de privacywetgeving.

·       Bijzondere persoonsgegevens
Inventariseer óf er sprake is van verwerking van bijzondere persoonsgegevens, onderbouw waarom dat noodzakelijk is, en onderbouw op grond waarvan de verwerking van die gegevens mogelijk is voor elke deelnemende partij afzonderlijk.

·       Strafrechtelijke gegevens
Inventariseer óf er sprake is van de verwerking van strafrechtelijke gegevens, onderbouw waarom dat noodzakelijk is, en onderbouw op grond waarvan de verwerking van die gegevens mogelijk is voor elke deelnemende partij afzonderlijk.

Aanpak op casusniveau

Voor de aanpak van woonoverlast zal op casusniveau een proces moeten worden ingericht waarbij moet worden nagedacht over de volgende stappen:

Aanmelding en intake

In deze stap draagt een van de partners een cliënt aan voor de woonoverlastaanpak. Vervolgens is het doel om te bepalen of de casus binnen deze aanpak thuishoort (of niet). Deze inschatting wordt gemaakt op basis van de aard van de problematiek zoals aangegeven door de aanmelder.

Gegevensverwerking mag in deze fase alleen plaatsvinden om te kunnen bepalen of een casus wel of niet binnen de aanpak thuishoort.

Triage en voorbereiding casusoverleg

Triage is het proces van beoordelen en routeren van casussen. Doel van deze stap is het bepalen van het doel van het casusoverleg. Dit doel is een belangrijke legitimering voor het delen van informatie en het waarborgen van de privacy. In deze fase vindt ook de voorbereiding van het casusoverleg plaats.

Gegevensverwerking mag in deze fase alleen plaatsvinden voor het bepalen van het toestandsbeeld en het voorbereiden van het casusoverleg.

Casusoverleg 

Tijdens het casusoverleg gaan de professionals van de relevante organisaties met elkaar in gesprek. Het is van belang dat tijdens een casusoverleg alleen die partijen aansluiten waarvan is gebleken dat zij (hoogstwaarschijnlijk) een bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van de problematiek.

In deze fase komt meer inhoudelijke informatie over de casus op tafel. Het casusoverleg valt doorgaans uiteen in de volgende stappen:

·       Stap 1: Het doorgronden van de casus en de samenhang van de problemen, en het in beeld brengen van de handelingsopties.

·       Stap 2: Het komen tot een plan van aanpak en afspraken wie wat gaat doen op basis van zijn eigen taken en bevoegdheden. Het plan van aanpak bevat tevens afspraken over monitoring en de casusregie.

·       Stap 3: Afspraken over wie welke gegevens nodig heeft en mag gebruiken om zijn aandeel in het plan uit te kunnen voeren. 

In de praktijk gaat het meestal om meerdere casusoverleggen waarbij de casus gevolgd wordt totdat besloten wordt tot afschaling.

Afschaling

In deze stap wordt de betrokkenheid van het samenwerkingsverband afgebouwd. Bijvoorbeeld omdat het voor de betrokken deelnemers helder is wat er van hun wordt gevraagd of omdat een casus dusdanig is gede-escaleerd, dat deze door een organisatie kan worden opgepakt.

In principe is er in deze fase nauwelijks meer sprake van het verstrekken of delen van gegevens. Na het aflopen van de afgesproken bewaartermijn, wordt het dossier vernietigd, geanonimiseerd of gearchiveerd conform de Archiefwet.

Voorbeelden

FAQ woonoverlast en gegevensdeling

Gegevens delen bij de aanpak van woonoverlast, wat kan wel en wat kan niet? Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid verzamelde de meest gestelde vragen en formuleerde, samen met professionals, antwoorden. 

Meer informatie over woonoverlast

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (Het CCV) is het landelijk aanspreekpunt voor het thema woonoverlast. In opdracht van de ministeries Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, ondersteunt het CCV gemeenten samenwerkingspartners bij de aanpak van woonoverlast en de implementatie en uitvoering van de Wet aanpak woonoverlast. 

Het CCV is er voor al je vragen over de aanpak van woonoverlast. Dat betreft alle fases, van burenruzies tot aan zware woonoverlast casussen. Het CCV kan adviseren over beleidsplannen, samenwerking tussen partners en het delen van gegevens.

Contact

CCV-adviseur Aanpak woonoverlast
Katja Steverink
T: (06) 10 44 76 46 
E: katja.steverink@hetccv.nl
I: www.hetccv.nl 

Meer informatie over privacy en gegevensdeling

Neem voor meer informatie over het inrichten van de gegevensdeling bij de aanpak van woonoverlast contact op met KEN! KEN! is het Kennis- en Expertisenetwerk voor vraagstukken op het gebied van privacy en gegevensdeling bij samenwerking in het sociaal, en het zorg- en veiligheidsdomein. KEN! maakt onderdeel uit van het Platform Sociaal Domein.

Contact

KEN!
Hans Versteeg en Léon Sonnenschein
E. KEN@vng.nl