Wil je als gemeente of sociaal ontwikkelbedrijf meer impact maken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt? Het Adviesteam Sociale Infrastructuur ondersteunt bij deze gezamenlijke opdracht en actuele uitdaging. Van laagdrempelige vragen tot strategisch maatwerk en juridisch advies.
Deel deze pagina:
De arbeidsmarkt is de afgelopen jaren sterk veranderd. Dit biedt kansen, maar ook uitdagingen. Gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven moeten hun dienstverlening aanpassen aan de veranderende behoeften en doelgroepen. Dit vraagt om visie, samenwerking en duidelijke keuzes.
Daarom zijn er bestuurlijke afspraken gemaakt tussen VNG, Cedris, Divosa en het Ministerie van SZW. Samen zorgen we ervoor dat er een toekomstbestendige sociale infrastructuur komt. Het kabinet maakt daarvoor een impulsbudget en een ondersteuningsstructuur vrij. Het Adviesteam Sociale Infrastructuur is hier onderdeel van.
We ondersteunen gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven in hun gezamenlijke opdracht om de sociale infrastructuur toekomstbestendig in te richten. Wij geloven in lokaal eigenaarschap, transparantie en samenwerking. We helpen om tot goed onderbouwde keuzes te komen die passen bij de regionale context.
Wat kunnen wij voor je doen?
Het Adviesteam ondersteunt gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven met:
Procesbegeleiding om gesprekken zorgvuldig te laten verlopen en tot gedragen besluiten te komen;
Strategisch, juridisch en financieel advies bij transformatievraagstukken;
Praktische ondersteuning bij het inzetten van het impulsbudget;
Spiegelsessies en collegiale reflectie;
Maatwerkspecialisten voor complexe regionale situaties;
Een helpdesk voor algemene vragen over beleid, organisatie en samenwerking.
Wie kan bij ons terecht?
Gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven kunnen bij ons terecht. Dus elke beleidsmaker, directeur of manager die de regionale of lokale sociale arbeidsmarkt wil versterken. Wij zijn er voor vragen over bijvoorbeeld de verdeling van het impulsbudget, over financiering of over een effectieve regionale samenwerking. In 2026 verwacht het Rijk concrete visieplannen. Onze specialisten kunnen je hierbij adviseren.
Vragen waar wij voor worden ingezet:
Hoe ziet de regionale arbeidsmarkt er de komende 10 jaar uit?
Hoeveel impulsbudget ontvang ik voor de uitvoering van de Participatiewet?
Hoe zet ik het impulsbudget zo effectief mogelijk in voor de veranderende doelgroepen in mijn regio?
Onze specialisten staan voor je klaar! We starten altijd met een verkenning: waar staat uw regio nu, wat speelt er en welke vragen leven er? Op basis daarvan kijken we samen of en hoe het Adviesteam kan bijdragen.
Onze strategisch adviseurs en maatwerkspecialisten zijn getraind om jouw organisatie vooruit te helpen. Neem nu contact op en ontmoet een van onze strategisch adviseurs of specialisten.
In 2023 heeft adviesbureau Berenschot onderzocht hoe het ervoor staat met de sociaal ontwikkelbedrijven in Nederland. Dat deden ze in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en Cedris. Aanleiding voor dit onderzoek waren zorgen over de rol en meerwaarde van deze bedrijven bij de uitvoering van de Participatiewet. Ook bleek dat terwijl steeds minder mensen instromen vanuit de oude Wsw-regeling, het aantal nieuwe doelgroepen dat vanuit de Participatiewet binnenkomt juist toeneemt. Dat zorgt voor scheve verhoudingen.
Berenschot concludeerde onder meer dat veel gemeenten nog geen duidelijke langetermijnvisie hebben voor deze sociale infrastructuur. Tegelijkertijd neemt de financiële druk op de sociaal ontwikkelbedrijven toe. Daarom stelt het ministerie van SZW vanaf 2025 extra ondersteuning beschikbaar. Denk aan financiële hulp (zoals een rijksbijdrage en impulsbudget), maar ook praktische ondersteuning in de vorm van bijvoorbeeld handreikingen, een Adviesteam en een Lerend netwerk.
De belangrijkste bevindingen uit het onderzoek van Berenschot zijn in het kort:
Veel sociaal ontwikkelbedrijven voeren naast de Wsw bredere taken uit vanuit de Participatiewet. Het beeld van een klassiek sociaal ontwikkelbedrijf is daarmee achterhaald.
Gemeenten kunnen stappen zetten om de infrastructuur passend in te richten. Ze kunnen meer richting geven, dus een heldere opdracht formuleren en hierop sturen.
Er zijn meer mensen met inzet van loonkostensubsidie (LKS) aan de slag geholpen dan waarmee rekening is gehouden bij de invoering van de Participatiewet.
Er is een groep mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt die meer baat kan hebben bij de infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven. Deze groep heeft meer potentieel dan beschut werk, maar is nog niet klaar voor werken bij een reguliere werkgever.
Gemeenten worden belemmerd in het maken van keuzes voor de verdere ontwikkeling van sociaal ontwikkelbedrijven. Dit komt door financiële tekorten en onduidelijkheid over de financieringssystematiek van de Participatiewet.
Een meerderheid van de gemeenten denkt dat sociaal ontwikkelbedrijven bredere taken zullen gaan uitvoeren.
Zowel gemeenten als sociaal ontwikkelbedrijven maken zich zorgen over de financiële risico’s op de korte en lange termijn.
Het doel van dit akkoord is het toekomstbestendig inrichten van de sociale infrastructuur.
Er komt substantiële financiële ondersteuning: een meerjarig impulsbudget in 2025 voor de komende 10 jaar en een structurele rijksbijdrage.
Er is een ondersteuningsprogramma beschikbaar voor 4 jaar, bestaande uit handreikingen, het Adviesteam en het Lerend netwerk.
Er is een duidelijke samenwerkingsstructuur: VNG, Cedris, Divosa en SZW werken samen.
De VNG heeft een coördinerende rol in het maken van een samenwerkingsoverzicht en het coördineren van planvorming door gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven. De VNG en het ministerie van SZW verwachten in 2026 van alle gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven een plan voor een toekomstbestendige infrastructuur.
Het ondersteuningsprogramma bestaat uit 3 onderdelen:
Een onafhankelijk Adviesteam, gefaciliteerd door de VNG vanuit Platform Sociaal Domein. Strategisch adviseurs en specialisten bieden ondersteuning en maatwerk bij het oplossen bestuurlijke knelpunten, delen van kennis, advies op o.a. gebied van bedrijfsvoering, governance, financiën en innovatieve manieren van ondernemen. Het Adviesteam wordt gefinancierd door het ministerie van SZW en is bereikbaar via socialeinfrastructuur@vng.nl of 070-3738393
Lerend netwerk
Het Lerend netwerk wordt georganiseerd door Cedris en Divosa. Het richt zich op de uitwisseling van kennis tussen gemeenten en werkontwikkelbedrijven, regiobijeenkomsten en inspirerende praktijkvoorbeelden binnen de sociale infrastructuur.
In de bestuurlijke afspraken tussen het ministerie van SZW, VNG, Cedris en Divosa staat dat gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven gestimuleerd worden om vóór eind 2026 hun plannen klaar te hebben.
Die plannen laten zien hoe zij, samen of met partners, werken aan een toekomstbestendige sociale infrastructuur. Het gaat daarbij niet alleen om een gezamenlijke visie, maar ook om concrete keuzes. Het Adviesteam kan helpen om tot zo’n gedragen visie en keuzes te komen. Ook ondersteunt het team bij het opstellen van deze plannen.
De SER heeft 6 vormen van dienstverlening geïdentificeerd die bijdragen aan het succesvol aan het werk helpen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Daar zijn nog 2 extra functionaliteiten aan toegevoegd:
Het aanbieden van detacheringsmogelijkheden aan reguliere werkgevers
Het bieden van een vangnet voor beschut werk
Het faciliteren van een goede matching en begeleiding
Het inspelen op samenwerken met lokale en regionale werkgeversnetwerken
Het ontwikkelen van werknemersvaardigheden
Het adviseren en ondersteunen van werkgevers bij het aanpassen ven werkprocessen
Het identificeren, herkennen en diagnosticeren van geschikte kandidaten
Het verlenen van diensten aan mensen zonder indicatie voor beschut werk die nog niet of tijdelijk niet bij reguliere werkgevers aan de slag kunnen
De arbeidsmarktfunctionaliteiten vormen een praktisch kader om zichtbaar te maken wat je al doet, wat ontbreekt en waar je naartoe kunt groeien als sociaal ontwikkelbedrijf.
In 2024 is € 63,9 miljoen toegevoegd bij de meicirculaire aan de rijksbijdrage Wsw in het gemeentefonds. Gemeenten konden daarmee zelf beslissen hoe ze deze middelen zo efficiënt mogelijk inzetten.
Vanaf 2025 (meicirculaire) ontvangen gemeenten 10 jaar lang jaarlijks een impulsbudget om de infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven te versterken. Startend met € 35 miljoen in 2025 en aflopend naar € 19,8 miljoen in 2034.
Daarnaast is er nog de rijksbijdrage sociale infrastructuur. Die is bedoeld voor werkplekken van mensen uit de banenafspraak die (tijdelijk) nog niet in staat zijn om bij een reguliere werkgever aan de slag te gaan. De bijdrage is structureel en onderdeel van de Integratie-uitkering Participatie, maar wordt apart inzichtelijk gemaakt. Ze richt zich niet op beschut werk, maar op mensen met een ontwikkelperspectief richting regulier werk. Het
normbedrag is € 3.634 per plek. In 2025 wordt gestart met 5.000 plekken (€ 19,8 miljoen), oplopend naar structureel 10.000 plekken en € 34,7 miljoen vanaf 2035.
Meer weten over de beschikbare financiële middelen? In deze pdf vind je alle vragen en antwoorden die zijn gesteld tijdens het financiële vragenuur op 12 juni 2025.
Het impulsbudget wordt uitgekeerd aan de grootste gemeente binnen een samenwerkingsverband rond een sociaal ontwikkelbedrijf. Dat gebeurt op basis van deze lijst. De grootste gemeente draagt verantwoordelijkheid voor de inzet ervan in de regio, in samenspraak met andere betrokken gemeenten. De middelen worden verdeeld op basis van de maatstaf ‘aantal personen in het doelgroepenregister; gemeentelijke doelgroep’ en uitgekeerd als Integratie Uitkering (IU) in het gemeentefonds.
Meer weten over de beschikbare financiële middelen? In deze pdf vind je alle vragen en antwoorden die zijn gesteld tijdens het financiële vragenuur op 12 juni 2025.
De rekenmethode waarop de jaarlijkse budgetuitkering is gebaseerd, hanteert de maatstaf ‘doelgroepenregister gemeentelijke doelgroep’. Het aantal personen (op t-2) wordt vergeleken met het totaal aantal ingeschrevenen in het doelgroepenregister van de gemeente. Vervolgens wordt dit vermenigvuldigd met het jaarlijkse budget.
Het impulsbudget is 10 jaar beschikbaar, met een totaalbudget van € 289,7 miljoen. In 2025 gaat het om € 35 miljoen. In de jaren 2026 – 2030 is er jaarlijks € 31,5 miljoen beschikbaar. Daarna neemt het impulsbudget jaarlijks af. In 2034, het laatste jaar, is de hoogte van het budget € 19,8 miljoen.
Sociaal ontwikkelbedrijven richten zich op het aan het werk helpen en houden van mensen met een arbeidsbeperking. Dit zijn mensen die niet direct bij reguliere werkgevers aan het werk kunnen. Daarnaast begeleiden sociaal ontwikkelbedrijven steeds meer mensen uit deze groep naar reguliere banen. Dat brengt financiële druk met zich mee en vraagt van de
sociaal ontwikkelbedrijven dat zij hun bedrijfsvoering hierop aanpassen en toekomstbestendig maken.
Gemeenten kunnen het impulsbudget onder meer inzetten voor:
het aanpassen van de organisatiestructuur van sociaal ontwikkelbedrijven;
het versterken van de doorstroomfunctie richting werk bij reguliere werkgevers;
het verbeteren van het operationeel resultaat;
het creëren van duurzame werkplekken die aansluiten bij de regionale arbeidsmarkt.
Gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven kunnen gebruikmaken van diverse budgetten om de transitie naar een toekomstbestendige sociale infrastructuur mogelijk te maken. Tijdens het financiële vragenuur op 12 juni gingen we in op veelgestelde vragen over de rijksbijdrage, het impulsbudget en de forfaitaire LKS. In deze pdf vind je alle vragen en antwoorden. Staat je vraag er niet bij? Neem dan contact op met het Adviesteam via socialeinfrastructuur@vng.nl.
Het impulsbudget en de rijksbijdrage zijn niet geoormerkt. Toch is de inzet van ervan niet vrijblijvend. Tussen het Rijk, VNG, Cedris en Divosa zijn heldere bestuurlijke afspraken gemaakt waarin het doel van de middelen specifiek benoemd staat. Van gemeenten wordt verwacht dat zij samen met hun sociaal ontwikkelbedrijf een plan opstellen voor de transitie van het sociaal ontwikkelbedrijf of de bredere sociale infrastructuur. Het is dan ook de bedoeling dat gemeenten deze gelden hiervoor inzetten.
Fijn dat je al een plan hebt. Samen bekijken we of het plan breed gedragen wordt, door zowel gemeenten als het sociaal ontwikkelbedrijf. De gezamenlijke visie is van belang en daar kan het Adviesteam bij helpen; op lokaal, subregionaal of regionaal niveau. Natuurlijk staat voorop dat wat al gedaan is, niet opnieuw hoeft. Twijfel je? Je kunt het altijd met een strategisch adviseur van het Adviesteam bespreken.
Het Adviesteam Sociale Infrastructuur ondersteunt gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven in hun gezamenlijke opdracht om de sociale infrastructuur toekomstbestendig in te richten. Uitgangspunten hierbij zijn lokaal eigenaarschap,
transparantie en samenwerking. Het team helpt om tot goed onderbouwde keuzes te komen die passen bij de regionale context.
Het Adviesteam ondersteunt gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven met:
Procesbegeleiding om gesprekken zorgvuldig te laten verlopen en tot gedragen besluiten te komen;
Strategisch, juridisch en financieel advies bij transformatievraagstukken;
Praktische ondersteuning bij het inzetten van het impulsbudget;
Spiegelsessies en collegiale reflectie;
Maatwerkspecialisten voor complexe regionale situaties;
Een helpdesk voor algemene vragen over beleid, organisatie en samenwerking.
Er zijn geen kosten verbonden aan de inzet vanuit het Adviesteam. De ondersteuning wordt gefinancierd door het ministerie van SZW.
Via socialeinfrastructuur@vng.nl kun je contact opnemen met het team. Je vraag komt terecht bij uw strategisch adviseur. Hij of zij zal binnen 2 werkdagen contact met je opnemen.
Jazeker. De strategisch adviseur kijkt graag samen met jou wat de behoefte is van de raad en hoe dit het beste ingevuld kan worden.
Fijn dat je een gesprek wilt voeren over de toekomst. Onze strategisch adviseur maakt graag een afspraak om met je mee te denken.
Vier handreikingen helpen gemeenten en ontwikkelbedrijven om toekomstbestendige keuzes te maken rond sociale infrastructuur, financiering, organisatie en sturing.
Wil je hulp bij het inrichten van het sociaal domein? Of beter leren samenwerken? Onze regioadviseurs staan voor je klaar. Met een berg praktijkkennis kunnen ze goed inschatten wat werkt - wat je hulpvraag ook is.
Gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven kunnen gebruikmaken van diverse budgetten om de transitie naar een toekomstbestendige sociale infrastructuur mogelijk te maken.
Zo krijg je grip op financiële keuzes voor sob’s: scenario’s, compacte overzichten en strategisch inzicht helpen je koers te bepalen — met oog voor zowel geld als maatschappelijke waarde.
